Убавата Северна Европа

Да се достигне колку што е можно поголема социјална праведност во општеството претставува срж на хуманизмот, и една од виталните цели на левите политички партии и движења. Во најширока смисла, како социјално (по)праведни општества се сметаат оние во кои вкупниот општествен систем и неговите подсистеми, вклучувајќи ги вредносните, се градат доминантно врз принципите на еднаквост, солидарност и почитување на човечките права. Еднаквоста, при тоа, означува еднаков пристап на сите поединци во општеството (без оглед на нивната класна, расна, полова, итн. припадност) до погодностите што ги нуди системот. Во суштината на солидарноста лежат заедништвото и споделувањето на целите, интересите и стандардите меѓу сите членови на општествената заедница. Почитувањето на човечките права значи дека се гарантира демократијата, односно можноста за нејзино контролирање. Различните пристапи кон дефинирањето и разбирањето на социјалната праведност резултираат во фокусирање врз, исто така, различни критериуми, кои се сметаат за рефлективни во контекст на социјалната праведност.

Во Организацијата за економска соработка и развој, ОЕЦД, денес членуваат 34 најразвиени земји од светот. Меѓу нив, за потсетување, веќе се наоѓаат и шест пост-комунистички земји, и тоа Полска, Унгарија, Чешка, Словачка, Естонија и Словенија. Група експерти на ОЕЦД ја анализираат социјалната праведност меѓу нејзините земји - членки врз основа на пет глобални индикатори: превенција на сиромаштијата; пристап до образование;вклученост во пазарот на труд; социјална кохезија и недискриминација; здравство, и меѓугенерациска праведност. Секој од овие индикатори е композит од серија подиндикатори. На пример, индикаторот превенција на сиромаштијата ги вклучува подиндикаторите стапка на сиромаштија, сиромаштија кај детската популација, и сиромаштија кај возрасното население. Или, индикаторот социјална кохезија и недискриминација се пресметува врз основа на подиндикаторите политики за социјална инклузија, коефициентот Џини (кој ја покажува рамномерноста на дистрибуцијата на доходот меѓу поединците или домаќинствата во една земја), политиките за недискриминација, родовата (не)еднаквост кај доходот, и интегративните политики, итн.

Според податоците за 31 земја од ОЕЦД за 2011 година, групата социјално најправедни ја сочинуваат северно-европските/нордиските земји, на чело со Исланд, а по него и Норвешка, Шведска, Данска, Финска и Холандија. Интересно е што дури и по стравичниот шок што ја потресе земјата во текот на финансиската криза од 2007/2008, Исланд ја задржа позицијата на лидер во социјална праведност. На дното на листата е Турција, а во таа група на најмалку социјално праведни влегуваат и Мексико, Чиле, Грција, САД и Шпанија. „Златната“ средина на листата ја сочинуваат Германија, Обединетото Кралство, Белгија, Унгарија, Ирска и Италија. Пост-комунистичките земји, како и Канада, Австралија и Нов Зеланд, гравитираат кон средните вредности на индексот на социјална праведност.

Според стручњаците на ОЕЦД, социјалната праведност помалку зависи од компензациите што поединецот ги добива во случај на социјална исклученост, отколку од инвестициите што државата ги презема за негово социјално вклучување. Концептот на праведност, сметаат во ОЕЦД, значи дека на секој поединец му се гарантираат целосно еднакви права за самореализација, и тоа преку таргетирано инвестирање во развој на неговите лични капацитети. Изградбата на одржлива социјална пазарна економија, способна да ги комбинира пазарната ефикасност и социјалната праведност, бара силна држава, водена од луѓе кои социјалната праведност ја сфаќаат како начин за отворање на можности за партиципација.