Луѓето во бело и луѓето во црно

Овој текст е за докторите од Клиничкиот центар и нивните пациенти. Оние доктори, на кои треба да им се плаќа по учинок и  кои го кренаа гласот за достоинство, а на крај чудно замолчеа со образложение за некаков полудоговор со напрчениот министер. Овој текст е и за оние пациенти, за кои Систина, Ремедика или Свети Лазар претставуваат недостапни зданија. Овој текст е за вистината, која ја нема по телевизиите.

***

Во мартовското студенило, фатени цврсто под рака, одевме молкум по „Водњанска“ па свртевме лево за во Клиничкиот центар. „Дивите“ таксисти, заштитени од долгата рака на ситниот државен криминал, пушеа во групи долж улицата. Стотици луѓе влегуваа и излегуваа низ капијата, сите до еден смуртени, свиткани, во облека на сиромаси и со лица на загриженост, тага или препуштеност на судбината. Во моментот кога влеговме низ главниот влез, ме облеа она исто чувство на трема, неизвесност, беспомошност, како и секогаш кога сум влегувала во тој тажен простор. Никој тука не дошол од ќеф. Освен родилките и нивните семејства во деновите на раѓањето. Секој друг доаѓа од мака.

Во старата, скапана барака, пред шалтерот стои редица од пациенти. Пред вратата се собрало семејството на старица, легната во подвижен болнички кревет, покриена со јакните на мажите што ја донеле. Речиси без живот во себе, низ дебелите диоптерски очила, таа го вперила погледот кон таванот, распукан вдолж и попреку. Греење нема. Од прастарите радијатори се останати само валкани маски. Подот, кој некогаш бил поплочен со ефтини винилни плочи, ја примил мрста од годините, од болестите, од несреќите. Се' мириса на старо, мувлосано и неисчистено. Ги земаме документите од шалтерот и се упатуваме кон кабинетот во кој имаме закажано со време.

Интерната клиника е иста онаква, каква што сум ја оставила при последната посета пред повеќе години. Помнам како на вратите наредени по долгите ходници некогаш одамна ги читав имињата на старата македонска лекарска гарда - луѓето што ја создаваа историјата на нашата медицина. Сега, тие исти ходници се толку темни што не можам ни да видам која е новата генерација клинички лекари. Престудено е. Прозорците, стари веројатно повеќе од 50 години, во најголем дел не се затвораат. Брише промаја од секаде. Не е доволно да се каже дека наоколу се' е субстандардно. Не, тоа е сиромаштија. Толку длабока, што не вреди ни кречење, ни боење на дрвенаријата, ни ковање на прозорците. Луѓе во бели мантили, со доносени кломпи на нозете, минуваат натаму-наваму. Преовладува црно-сива боја на облеките на пациентите. Никој не носи ни сино, ни црвено. Се' си е совршено вклопено во тој мачен амбиент.

Болеста, сакале да признаеме или не, го урива достоинството на човека. Ако не баш достоинството, тогаш ја урива, во најмала рака, способноста за апстрахирање од околината. Болниот човек заслужува хумани, уредни, па дури и весели услови кога оди на лекар. Не е ли доволна самата мака, болка, страдање, та уште фали и мемлата по ѕидовите, непријатната миризба по холовите и дојадената опрема по чекалните. Толку ли е ниска вредноста на човечкото битие, та и во најтешките мигови да го потсеќаат дека не заслужува ни почит, ни подобро.

Во тој деградиран објект, зад вратите на кабинетот за преглед, не' пречекува докторот. Човек на педесеттина години, со скромно испишано академско звање на лекарската одора. Стравот, анксиозноста во нас, исчезнува во моментот кога тој како заштитник, пријател, мудрец, ја почнува својата сложена задача. Питомост во гласот, охрабрувачки зборови, трпеливост и добронамерност се тајните алатки на неговиот човечен пристап. Ја завршува работата, се поздравува со нас и не' предава во рацете на неговиот помлад колега, Албанец, кој се грижи за нас до крајот на престојот во клиниката. Убавите зборови остануваат во нас, како контраст на мизеријата низ која поминуваме повторно на патот кон излезот.

Помислив на сите златни коњи, бронзени монументи, аздисани зданија, тендери и бесотии со кои ја покрија Македонија. Се замисли ли некој колку животи чини секој од спомениците, секоја од златните огради? Не вреди ли безброј пати повеќе работата на луѓето во бели мантили, чиј труд и чесност се ставени под лупа за до крај да ја изгубат мотивацијата? Каде води тој неправеден спој на несреќни пациенти и понижени лекари во јавното здравство? Поважен ли е за овој народ директорот на Агенцијата за електронски комуникации, кој приредува раскалашни журки на државна сметка за 25 илјади евра? Пресметал ли некој што се' може да биде направено во оваа клиника со тие пари, за докторите да работат во нормални услови, а пациентите да се чувствуваат како луѓе?

Не, ниту пациентите, ниту лекарите во јавното здравство немаат вредност. Како и едните и другите да се товар на државата, која би била најсреќна ако нив ги снема. Да останат само младите и здравите, само богатите и расчаламените, само проклетата пљачкашка елита. Како да е пуштено на наци-корпоративната стихија да го сотре вишокот популација, вклучително сиромашните болни и нивните понижени доктори. За да бидат казнети што транзицијата од нив не направила аждери. Зашто единствено аждерите се достојни за вкусот на посебните. За вкусот на оние кои во секој свој потег, мисла, намера, се водат од смрдежот на парите.

* * *

Ова е текст за неправдата. Овој текст нека биде поука за оние што сакаат да дојдат на власт. На овој текст нека се сетат оние што по плоштадите и куќните врати го бараат гласот на напатените за да дојдат до победа.