Македонија во шаховска завршница

Ќе се докаже ли на „случајот Македонија“ дека малите држави не можат да опстанат без поддршка на поголеми „пријатели“? Згора на тоа ако тие, малите држави, се повеќеетнички? Плус сиромашни, корумпирани и примитивни? Изгледа дека не можат да издржат ни некои поголеми, покажува поновата историја. Најдобар пример е нашата поранешна држава. За пропаста на многуетничката Југославија беше успешно применета стратегија на нејзино прогласување за вештачка творба, па во моментот кога нејзините „големи пријатели“ оценија дека улогата на земјата како тампон помеѓу истокот и западот е завршена, се случи што се случи. Беше аплицирана маестрална методологија за напалување на луѓето едни против други и, додека ние, обичните, сфативме што се случува, меѓусебните масакри ја закопаа за сите времиња било каквата заедничка иднина на овие народи. Различната религиозна припадност уште повеќе ги разгорува анимозитетите. Тие, вешто управувани отстрана, стануваат опасно купиште барут, опколено со чкорчиња наместени на готовс. По правило, за жал, огнот секогаш го палат луѓе од внатре. Некогаш тоа се платеници на некои нивни големи „пријатели“; друг пат тоа се недоосвестени националистички или идеолошки забудалени групи, марионети на нечија долга рака. Треба да си слеп и мутав за да не видиш дека на земјава и’ ја кројат темната наметка. Не можам да идентификувам „големи пријатели“, кои великодушно ќе и’ пружат рака за спас на Македонија, ваква каква што пробавме да ја живееме - многуетничка и многурелигиска, за да и’ помогнат да се одлепи од калта и да ја сопре крвта. А на кал и крв мириса насекаде.

За целосно збрлавување на јавноста/народот, се туркаат неколку различни пропагандни пристапи. Првиот е оној на власта. Пардон, на двете власти. Пристап преку кој на оној што гледа му се тврди дека е ќор, а на оној што слуша - дека е глув. Двете власти, седнати во иста зграда, а заштитени едни од други со добро изолирани ѕидови, спроведуваат две сосема паралелни, одвоени сценарија. На два различни јазици. Со сесрдна помош на две различни верски заедници. Под будното око на еден ист, моќен мониторинг. Кој едните го слават, другите го мразат. При тоа, едната од властите спроведува и сценарио за душманска поделба на своите, по чувство, верба и дух. Другата ги дели своите само по пристапот до пари; чувствата се исти. А долгата рака на нечии „големи пријатели“ ги гали сите за кои цени дека уште и’ требаат.

Вториот пристап е пофалба на компромисот. Го туркаат различни општествени групи: интелектуалци кои поминале секакви денови во изминатите дваесеттина години; повозрасни новинари кои имаат дополнителни информации од разни извори; невладини организации кои промовираат демократија и модернизам, и дел од народот без партиска книшка. Народ свесен за тоа колку жеже крвта во војна, народ кој одбива да биде ќор и глув, народ кој во делбите гледа злокобна алтернатива. Народ кој зазира од премногу „големи пријатели“.

Третиот пристап е јасна поддршка на делбите, а се пласира и од двете страни. Мотото е дека сме различни зашто сме иноверни, зашто сме жртви, зашто само нам ни’ припаѓа правото на мајоритет во одлучувањето, зашто оваа земја, по корен, ни’ припаѓа само нас. Пристапот пред јавноста го туркаат добро инструирани соработници на секакви тајни служби; фаци кои од маргиналци преминале во ороводци; фрустрирани поединци набутани и заштитени во скутовите на двете власти; културни дејци со тажни биографии и си-ви-ја; и жестоки потомци на каури и арнаути што гинеле едни од други. Се препознаваат обрисите на многубројните „големи пријатели“ кои штедро го хранат овој пристап.    

Четвртиот пристап е умилкување на „големите пријатели“. Го везат некакви чудни поединци, искусни, а со затворени очи, умни, ама со некако пресметан ум, уверени цврсто дека големите пријатели на крајот нема да не’ (ги) зезнат.

Петтиот пристап е алатка на една млада, повеќеетничка група, активна на социјалните мрежи. Луѓе кои веруваат во заеднички живот, ама за таков не предлагаат рецепт. Луѓе кои ќе ве фатат за очи ако им кажете дека им треба малку организација за да ја зголемат својата влијателност и да прераснат во вистинско мировно движење. Но, тие одбиваат да бидат организирани и водени од било кого; велат, на тој начин би ја изгубиле слободата. За нив не постојат ни големи пријатели, ни големи непријатели; за нив единствена вредност на општетсвото е индивидуате и нејзините права. Поради тоа, една искрена желба за одржување на заедништвото во оваа земја само завршува во сајбер етерот без многу консументи, без многу ефект, и без да премине во сила.

Кој пристап ќе победи на крајот и ќе ја обликува иднината на оваа земја? Ќе се појават ли „големи пријатели“, кои ќе спречат победата да ја однесе, како што се чини сега, најгласниот и најмногу платениот пристап, оној што има начин да допре и до најоддалечените врати на македонските планински села за да ја разбуди генетската свест? Имаме ли таков пријател? Како што минува времето, јас се’ помалку верувам во тоа. Ни’ останува ли да гледаме како двете власти ќе ја доиграат последната партија шах под надзор на судиите делегирани од нечии „големи пријатели“?