Ефективноста на пропагандата на власта, меѓутоа, се покажа одлична не само дома, туку и во меѓународни рамки. Власта точно ги идентификуваше потребите на глобалниот неолиберален поредок, па преку тнр. реформи, односно преку креирање на законска рамка по вкус на крупниот светски капитал, веќе неколку години по ред си купува прилично силен ранг на разноразни скалила со кои се вреднуваат некои специфични аспекти на македонскиот општествено-економски амбиент. Треба да се има предвид дека тие интернационални рејтинзи вообичаено се доделуваат од страна на агенции или институции чиј интерес е најмногу насочен кон утврдување на корелацијата на карактеристиките на локалниот амбиент со преференциите на глобалниот капитал. Во принцип, ним не им се најзначајни перцепциите, ставовите и реалните искуства на локалното население и бизнис, туку условите за оплодување на крупниот светски капитал преку колонизирање на послабите економии. Нашата власт, обезбедувајќи им неподносливо атрактивни услови за економски операции на големите мултинационални компании, но и шетајќи по светот со пауер поинт презентациите за вечната земја со луѓе кои за странците ќе работат од љубов, а не за пари, успеа да се презентира како мала држава со висок реформски капацитет. Резултатот е дека Македонија, државата со африканско ниво на невработеност, сиромаштија, глад и демократија, на тие меѓународни рејтинг листи ќе ја најдеме некаде на врвот, меѓу најарните.
Еден од рејтинзите со кои владата мафта по светот, но и по прес конференциите во земјата, е оној од извештаите на Светската банка, познати под насловот Doing Business. Овие извештаи ги рангираат земјите според атрактивноста на нивната бизнис клима, што ќе рече - според тоа колку во тие земји парите се рамножуваат по вкусот на меѓународниот капитал. Ако ѕирнеме во извештаите за овој рејтинг, Македонија по 2006 година прераснала во мало економско реформско чудо, Мека и Медина за правење бизнис. Авторите на извештаите, се разбира, не навлегуваат подалбоко во податоците за македонската макроекономска состојба. Тие не се прашуваат зошто, во толку посакуван деловен амбиент, работи целосно неефикасно стопанство, зошто економијата е заснована на увоз, зошто неликвидноста ги убива компаниите и зошто владата е главен работодавач, финансиер и цицка-доилка. Овие извештаи не се занимаваат со структурата на БДП-то, со економските логики на државниот буџет или со условите за стопанисување на малиот бизнис. Социјалната мапа на Македонија ја перцепираат тотално обратно од нас: колку што ние сме понесреќни со сопствената беда, толку тие се посреќни што пронашле толку бедна популација, подготвена да стане нивни економски роб.
Меѓу последните рејтинг-извештаи е оној за степенот на економските слободи на земјите. Овие извештаи уште од средината на 1990-тите години ги објавуваат Фондацијата Херитиџ и Вол Стрит Журналот, два еклатантни експоненти на глобалната неолиберална акција. Според последниот извештај, од вкупно 177 анализирани земји, Македонија се нашла на 43-то место. Извонреден рејтинг, нема што. Но ако ги погледнеме индикаторите според кои земјата го добила овој ранг, и доколку истите тие индикатори би биле оценувани од страна на барем 90% од домашните бизнисмени или слободни истражувачи, сигурна сум дека земјата стрмоглаво би се струполила кон дното на ранг-листата. Еве, имено, на кои индикатори почива извештајот:
- Права и слободи од областа на сопственоста
- Слобода од корупција
- Слобода на бизнисот
- Слобода во областа на трудот
- Монетарна слобода
- Трошења на владата
- Фискална слобода
- Слобода на тргување
- Инвестициска слобода
- Финансиска слобода
Како најрелевантни мислења при подготовката на овие извештаи се земаат пред се’ оние на странските инвеститори во земјата, па оние на крупниот домашен капитал, мислењето на банкарите и остнатите финансиски институции, изјавите на претставници на власта, администрацијата и судството, неколку домашни стручњаци, по некој меѓународен донатор и толку. Најголемиот дел од нив, очекувано, имаат причина или, во најмала рака, интерес земјата да ја прикажуваат порозово од реалното. Па така, според овој последен извештај, сопственичките права во Македонија се добро заштитени; корупцијата е во „дозволени“ граници; бизнис лесно се отвора и затвора; работното законодавство е одлично; компаниите слободно си ги формираат цените, а државата скоро ич не се меша во тоа; владата пристојно управува со буџетот; даночните и останати фискални оптоварувања на компаниите и граѓаните се исклучително ниски; скоро да не постојат бариери за тргување; за инвестицискиот капитал скоро и да не постојат ограничувања, а банките се слободни и независни во управувањето со парите. Така вели извештајот, а владата набргу ќе почне да се чатали со одличниот ранг. И навистина, законската покриеност на овие области во висок степен корелира со рангот. Но каква е реалноста? Колку економските активности се одвиваат во границите на законската подлога? Моето мислење е дека вистината поврзана со секој од овие индикатори треба да се побара зад скриената долга рака на политичката моќ и на нејзината омилена игра - корупцијата. Да провериме преку неколку посвежи или попознати примери дали грешам или не. Сите примери се, навидум, приказни завиткани во чиста законска процедура, но зад секој како да надвиснала темна сенка на нетранспарентност, сомнителна зделка, полтички налог, криминал или финансиска диктатура. Без никакви коментари, само ќе ги наредам.
За заштитеноста на правото на сопственост да го земеме примерот на ТВ Алфа или скопска Топлификација. За слободата од корупција да погледнеме во сајтот на системот за електронски јавни набавки на владата. За слободата на бизнисот да ги анализираме стечајните постапки во земјата. За квалитетот на работното законодавство да ги прашаме независните синдикати. За монетарната слобода и ценовната контрола да се задлабочиме малку во системите за формирање на цените, особено на оние на (полу)монополските компании и работата на Регулаторната комисија за енергетика. За трошењата на владата да се прошетаме низ центарот на Скопје и низ рекламите на владата по телевизиите и печатените медиуми. За фискалната слобода да ги прашаме бизнисмените кои се’ давачки им се на товар, покрај толку рекламираниот низок рамен данок. За слободата на тргување да ги прашаме малите компании кои се откажаа од увоз-извоз уште пред да истече првата година од нивниот бизнис. За инвестициската слобода да го прашаме Фиат Цановски. За слободата и независноста на финансискиот сектор, да ги прашаме банките-купувачи на државни записи и обврзници, или приватните пензиски фондови, итн.
Но, странците сето ова не ги интересира. Власта, преку своите методи на контрола и сеење страв, ги присилува домашните оценувачи да се произнесат што попозитивно кога биваат интервјуирани од странските агенции, а преку пропагандната ламја, ги убедува и самите странци дека тоа што го слушаат - ќе го затекнат и на терен. Како поткрепа, на секој ебен надворешен инвеститор власта му дарува услови за работа како од бајка. И така, кучињата си лаат, а карванот си врви. Селаните од Делчевско ќе слушнат на вести дека Грујо донел уште еден висок рејтинг, без оглед на тоа што за значењето на поимот економска слобода тие никогаш нема да отворат книга. Малиот бизнис ќе се „дрви“ на рекламата за 240.000 евра поддршка што ќе ја добие од владата во 2013; земјоделците ќе се радуваат на ветувањата за ланските субвенции од овогодишниот пендрек-буџет; банките ќе си трпат рекет за сметка на нешто помали, но сигурни ќарови; една шака фирми ќе кркаат телешко, а сите ние ќе се гушиме во смрдежот на бескрајната реклама. Важно е дека економската слобода, по теркот на крупниот капитал, навлегла во ткивото на политичката неолиберална елита и во перфидното мастило на глобалната економска анализа. Целта е постигната. Секој потез на власта што нам, на кои ни’ останал барем минимум разум, ни’ изгледа како смртоносен, всушност ги наполнил џебовите на оние што ја сочинуваат светската привилегирана елита. На која полека и’ се придружи новата македонска, политички компонирана и гоена олигархија. Среќна Нова Година!
No comments:
Post a Comment